Historia

Położenie administracyjne

Gmina Bobowa położona jest w województwie małopolskim, w powiecie gorlickim, na trasie Tarnów - Nowy Sącz, przy linii kolejowej Tarnów – Stróże, na północny - zachód od Gorlic.
Gmina zajmuje obszar 49,84 km2, stanowi to 5,15 % powierzchni powiatu gorlickiego (967,36 km2). Według stanu na 31 grudnia 2011 r. liczy 9.715 mieszkańców, co stanowi 8,9 % osób zamieszkujących powiat gorlicki (109.225 osób).
Gmina Bobowa składa się z 8 sołectw: Berdechów, Bobowa, Brzana, Jankowa, Sędziszowa, Siedliska, Stróżna i Wilczyska.

Położenie geograficzne

Gmina Bobowa leży na szerokości geograficznej północnej 49,11 stopni i długości geograficznej wschodniej 20,57 stopni, około 280 m n.p.m. Tereny gminy zlokalizowane są na Pogórzu Rożnowskim, w dolinie rzeki Białej Tarnowskiej. Od południa Gmina Bobowa otoczona jest Górami Grybowskimi, od zachodu Podgórzem Ciężkowickim, natomiast od wschodu sąsiaduje z Obniżeniem Bużańsko - Bieckim, stanowiącym część Dołów Jasielsko – Sanockich.

Kultura

Życie kulturalne Bobowej organizowane jest przez Centrum Kultury i Promocji Gminy, przy aktywnym zaangażowaniu władz samorządowych, szkół, OSP, KGW a także stowarzyszeń.
Działanie te skierowane są na nieustanną troskę o animację i rozwój aktywności twórczej, jej upowszechnianie i promocję oraz dbałość o zachowanie dziedzictwa narodowego i lokalnego, a także wartości płynących z wielokulturowości Bobowej.
Bobowa jest stolicą koronki klockowej. Historia bobowskich koronek sięga początków XVI wieku. Najciekawszym wydarzeniem jest organizowany cyklicznie od 2000 roku w pierwszej dekadzie października Międzynarodowy Festiwal Koronki Klockowej, na którym można oglądać rękodzieło z różnych krajów Europy, a także uczestniczyć w warsztatach koronkarskich i nabyć gotowe koronki.
W Bobowej jest Wystawa Koronki Klockowej, gdzie można zapoznać się ze sposobem wytwarzania koronek oraz poznać lokalnych wytwórców.
Na uwagę zasługują też „Dni Bobowej z kultura żydowską” oraz piknik historyczny „Z Bobowej na Grunwald” .
Tradycję lokalnego folkloru kultywuje również wielopokoleniowy Zespół Regionalny Pieśni i Tańca „Koronka”. Prężnie działają też orkiestry dęte w Siedliskach i Bobowej.
Od lipca 1999 roku centrum kultury redaguje i wydaje kwartalnik społeczno - kulturalny „Nasza bobowska Gmina”.

Historia

Pierwszą wzmiankę historyczną o miejscowości Bobowa datuje się na rok 1339, kiedy to była już miastem lokowanym na prawie magdeburskim przez królową Jadwigę. Kolejna wzmianka pochodzi z Kroniki Jana Długosza, gdzie autor wspomina dowódcę 46. chorągwi Zygmunta Gryfity Bobowskiego, który w 1410 roku brał udział w bitwie pod Grunwaldem.
W 1732 roku zaczęli osiedlać się w Bobowej Żydzi, sprowadzeni przez właściciela Michała Jaworowskiego. Przed 1756 rokiem w Bobowej powstała murowana bóżnica i została utworzona samodzielna gmina Żydowska. Przed I wojną światową w Bobowej mieszkało około 750 Żydów, co stanowiło 50% wszystkich mieszkańców.
Bobowa posiadała prawa miejskie w latach 1339-1934. Była miastem prywatnym, należącym na przestrzeni wieków m.in. do Gryfitów, Jordanów, Laskowskich i Jaworskich.
W 1934 r., po reformie administracyjnej Bobowa utraciła prawa miejskie, które odzyskała w 2009 r. z okazji 670-lecia istnienia.

I wojna światowa

Strażnikami pamięci po toczonych tu walkach w I wojnie światowej są dwa cmentarze. Na nekrpoli nr 133 uwagę przykuwa 10 metrowy kuty żelazny krzyż, niespotykany nigdzie w całym okręgu.

Zabytki

Do czasów obecnych zachował się średniowieczny układ rynku i ulic Bobowej.
Spośród architektury sakralnej na uwagę zasługuje - Kościół pw. Wszystkich Świętych z I połowy XIV w. Pomimo pożaru i licznych remontów masywna bryła świątyni zachowała swój pierwotny gotycki kształt. Jest to najstarsza budowla w Bobowej. Pierwsza wzmianka o nim pochodzi z 1412 r.
W XVII w. został przebudowany i powiększony o kaplicę. W 1889 r. zniszczony przez pożar, następnie odbudowany. Obiekt był budowany w stylu gotyckim i przebudowany w okresie baroku. Jest to świątynia jednonawowa, z prezbiterium zamkniętym trójbocznie. Posiada neogotycki ołtarz główny wykonany po 1889 r. z obrazem Ukrzyżowania – obraz autorstwa Jacka Malczewskiego, dwa ołtarze boczne neobarokowe z XX w., rokokowy ołtarz w kaplicy z 2. poł. XVIII w., w nim obraz Matki Bożej Bolesnej, otoczony miejscowym kultem, malowany przez Feliksa Hanusza w 1851 r. W kaplicy stoi barokowa chrzcielnica przykryta rokokową pokrywą.
W stolicy gminy, w Bobowej warto zajrzeć do kościoła zbudowanego z łupanego kamienia pod wezwaniem Św. Zofii z II poł. XV w.
Gotycki kościół św. Zofii zachował się w niezmienionej formie od czasów średniowiecza. Został zbudowany w II. poł. XV w. a pierwsza wzmianka o nim pochodzi z 1475 r. Później przejściowo zajęty był przez Arian, odzyskany został przez katolików w 1646 r. Kilkakrotnie był niszczony pożarami. Spośród głównie barokowego wyposażenia na szczególną uwagę zasługuje późnogotycki obraz św. Zofii z córkami z początku XVI w. Obok kościoła znajduje się stara dzwonnica parawanowa, której powstanie przypada na okres gotyku.
Synagoga - została zbudowana w 1756 roku, zdewastowana podczas II wojny światowej przez hitlerowców. Obecnie wyremontowana jest czynnym miejscem kultu- podczas pielgrzymek chasydów. Na ścianie wschodniej sali zachowała się polichromowana dekoracja z 1778 roku o motywach roślinnych i zwierzęcych stanowiąca bogatą oprawę Aron ha – Kodesz – wnęki ołtarzowej do przechowywania Tory – należącej do najcenniejszych zabytków Żydowskiej sztuki sakralnej.
Cmentarz Żydowski – Kirkut
Ze względu na malownicze położenie należy on do najciekawszych polskich nekropolii.
Do dziś zachowało się wiele nagrobków, wykonanych z marmuru, granitu i piaskowca (około 200 macew). Cmentarz jest licznie odwiedzany przez chasydów z USA.
Dla pielgrzymów najważniejszym miejscem na terenie tej nekropolii jest ohel, rodzaj niewielkiego murowanego żydowskiego grobowca, w którym spoczywa zmarły w dniu 24 czerwca 1906 roku cadyk Salomon Halberstam, wnuk Chaima Halberstama z Nowego Sącza.
Dwór Długoszowskich z XVII w. zwany "zamkiem", w którym zamieszkiwała m.in. rodzina Długoszowskich, będąca jednymi z właścicieli Bobowej w latach 1887 - 1945. Tu wychował się Bolesław Wieniawa Długoszowski, późniejszy osobisty adiutant marszałka Józefa Piłsudskiego, którego gościł w Bobowej.
Kościół pod wezwaniem św. Mikołaja w Siedliskach z przełomu XIV i XV wieku. Z elementów wyposażenia świątyni wart uwagi jest rokokowy ołtarz główny z II poł. XVIII wieku. Przy kościele znajduje się murowana, parawanowa dzwonnica z I poł. XIX wieku.
Naprzeciw kościoła w zabytkowym parku zachowały się pozostałości zabudowań dworskich. Na miejscu tym istniała niegdyś osada obronna – do dziś widoczne są zarysy obwarowań.
Kościół parafialny pod wezwaniem świętego Stanisława Biskupa w Wilczyskach.
Jest to drewniana budowla jednonawowa powstała na początku XVII w. W ołtarzu głównym znajduje się cenny obraz "Zdjęcie z Krzyża", który powstał prawdopodobnie w XVII w. Obok kościoła znajduje się dzwonnica z I połowy XIX wieku oraz kaplica datowana na lata 60 – te XIX wieku.
Ozdobą regionu jest dwór obronny w Jeżowie, jeden z najlepszych przykładów połączenia architektury renesansowej z elementami obronnymi w Polsce. Pierwotnie był dworem wieżowym, później dobudowano północną część przekształcając go w kamienicę. Pierwszymi właścicielami byli Jeżowscy herbu Strzemię następnie Adam Susz herbu Ogończyk, dlatego z takim właśnie herbem można spotkać się w dworze. Później obiekt zmieniał często właścicieli, aż około 1945 roku popadł w ruinę. Po renowacji Liceum Sztuk Plastycznych z Tarnowa organizuje tu warsztaty malarskie.

Rekreacja

Gmina Bobowa ma bogatą infrastrukturę rekreacyjno – sportową. W samej Bobowej są dwie hale sportowe i stadion sportowy. Przy każdej szkole w gminie jest boisko sportowe, „orliki”, korty tenisowe, place zabaw.

Kulinaria

Tradycje regionalnej kuchni podtrzymywane są przez koła gospodyń wiejskich, które promują swoje specjały serwując podczas licznych festynów i innych imprez.

Szlaki turystyczne

- Wielokulturowy Szlak Rowerowy – km 65,5
Trasa: przełęcz Wysowska – Blechnarka – Wysowa – Hańczowa – Stawisza – Śnietnica – Brunary – Wawrzka – Grybów – Stróże – Polna – Wilczyska – Bobowa – Sędziszowa
- Winny Szlak Rowerowy – km 155
Trasa: Konieczna – Radocyna – Bartne – Owczary – Gorlice – Libusza – Biecz – Binarowa – Moszczenica – Staszkówka – Łużna – Bobowa – Lipnica Wielka – Przydonica – Gródek n/ Dunajcem – Rożnów – Roztoka Brzeziny – Tropie.
- Szlak zielony- pieszy - symbol B13/45, długość 25 km,
Przebieg: Szalowa - Jankowa - Bobowa - Brzana - Bukowiec (503 m n.p.m.) - Jamna (530 m n.p.m., na szlaku partyzanckim AK Batalionu "Barbara").

Natura i przyroda

Obszar Gminy zlokalizowany jest w piętrze klimatycznym umiarkowanie ciepłym (klimat podgórski o dużym nasłonecznieniu). Największą rzeką przepływającą przez teren Gminy jest Biała, której źródła wypływają ze stoków zachodniej części Beskidu Niskiego, Łącznie rzeka ma długość 107 km i uchodzi do Dunajca w okolicach Tarnowa.
Roślinność naturalna rejonu Bobowej nie odbiega od innych części Podgórza. Lasy stanowią 16 % powierzchni Gminy. Dominują w nich buki, jawory, graby, świerki, jodły, będące pozostałością dawnych puszcz karpackich. Zwierzęta, jakie można spotkać na terenach gminy to między innymi: jeże, krety, wiewiórki, zające, czasem sarny lub jelenie, a także lisy. Wymienione zwierzęta należą do ssaków, natomiast z gadów występują najczęściej: jaszczurka zwinka, padalec, zaskroniec. Najbogatszy jest świat ptaków i są to: wróbel, sikorka, a także kuropatwa, szczygieł, skowronek, przepiórka, wilga, gil, kukułka i dzięcioł.

Religia

Największą dominującą wspólnotą religijną w Bobowej są wyznawcy kościoła rzymskokatolickiego. Na uwagę zasługują kapliczki i przydrożne krzyże, będące niezwykłym przejawem religijności mieszkańców.
Bobowa była niegdyś obszarem trzech wyznań religijnych. W latach 1561 – 1592 istniał tu zbór luterański. Swoją świątynie posiadali również wyznawcy arianizmu oraz judaizmu.
Dawniej Bobowa była znanym ośrodkiem chasydyzmu z siedzibą dynastii cadyków Halberstamów, którzy prowadzili w Bobowej słynną jesziwę – rodzaj wyższej szkoły talmudycznej dla nieżonatych studentów.