Biesiada z Folklorem Pogórza 2023

W niedzielne popołudnie w nowo wybudowanym amfiteatrze odbyła się niezwykle atrakcyjna Biesiada z Folklorem Pogórza, która zgromadziła miłośników muzyki ludowej. Przybyli goście podziwiali występujące na scenie zespoły i kapele: Małą Koronkę „Szabasówka”, „Małych Jaślan”, „Zespół Kowalnię”, „Lipniczan”, „Rożnowską Dolinę” oraz „Pogórzan z Jastrzębi”.
Na biesiadę przybyli zaproszeni goście w osobach: Pan Wacław Ligęza Burmistrz Bobowej z małżonką Lidią, Pani Małgorzata Molendowicz Przewodnicząca Rady Miejskiej w Bobowej oraz Pani Zdzisława Iwaniec Sekretarz Gminy Bobowa.
Jako pierwszy wystąpił Dziecięcy Regionalny Zespół Pieśni i Tańca „Mała Koronka” działający od 2020 r. przy Centrum Kultury i Promocji Gminy Bobowa pod kierownictwem organizacyjnym pani Celiny Job. Choreografem zespołu jest Pani Agata Mika, a kierownikiem muzycznym Pan Jan Malisz. Występują w nim dzieci w wieku od 8 do 14 lat, a nawet młodsze, prezentując swoje umiejętności wokalne, muzyczne i taneczne kultywując tradycję folkloru Pogórzan zachodnich z dorzecza Białej Dunajcowej.
Hop Kapela Szabasówka wyłoniła się jako wynik realizacji w latach 2017 – 2019 projektu pn. „Bobowska Szkoła Tradycji”, który miał za zadanie ocalić i utrwalić dawne zwyczaje, tradycje i zanikające już umiejętności.
Dzięki staraniom Burmistrza Bobowej Pana Wacława Ligęzy Gmina uzyskała dofinansowanie do tego projektu, a po jego zakończeniu zajęcia instrumentalne i taneczne są oczywiście kontynuowane i finansowane z budżetu gminy.

Hop Kapela Szabasówka gra muzykę starej Galicji, wplatając w swój repertuar utwory mniejszości etnicznych zamieszkujących dawniej naszą piękną krainę. Są to przede wszystkim często już zapomniane stare utwory pogórzańskie, utwory żydowskie, ale również utwory węgierskie, łemkowskie, huculskie, rumuńskie i wiele innych. Zespół tworzy również własne kompozycje w starym stylu.
W skład kapeli wchodzą absolwenci szkoły muzycznej w Bobowej, nauczyciel muzyki oraz prowadzący zespół, grający na skrzypcach – Jan Malisz.

Następnie zaprezentował się Zespół „Mali Jaślanie” – to dziecięca grupa powstała w 2020 roku przy Zespole Pieśni i Tańca Jaślanie, działającego pod skrzydłami Gminnego Ośrodka Kultury w Jaśle z siedzibą w Brzyściu, by prezentować tańce i piosenki z folkloru dziecięcego Pogórza Jasielskiego. Do grupy na zajęcia uczęszcza regularnie ponad 30 dzieci. Jej kierownikiem jest Pan Bogusław Banaś, a instruktorem – pan Mateusz Szczurek.

Na scenie zobaczyliśmy również Zespół Regionalny „Kowalnia” ze Stróż. Zespół powstał w styczniu 2000 r. z inicjatywy senatora Stanisława Koguta, a założycielami byli Janina i Władysław Obrzutowie oraz Halina Mika.
Na początku opiekę nad zespołem sprawowała Fundacja Pomocy Osobom Niepełnosprawnym w Stróżach, a od 2004 roku tę opiekę przejęło Stowarzyszenie Regionalne. „Kowalnia” prezentuje folklor Pogórza Środkowobeskidzkiego, okolic Bobowej, Łużnej i Stróż, w postaci autentycznej. Pielęgnuje lokalną tradycję zarówno w tańcu, śpiewie jak i w teatrze obrzędowym. Zespół śpiewa różne pieśni ludowe, biesiadne i religijne; w swoim repertuarze ma takie tańce jak: strząska, kulawy, drąg, drobny, szabasówka, sztajerki, polka w lewo, polka bez nogę, walczyk, chodzony, suwiec, furtok, czy oberek.
Za widowiska, jakie prezentował na scenie, zespół otrzymał wiele nagród, między innymi: Nagrodę Główną „Taneczny Krąg” na XXIII Ogólnopolskim Konkursie Tańca Ludowego w Rzeszowie, w 2007 r., Nagrodę Główną Łowicki Pasiak na IX Ogólnopolskich Spotkaniach Folklorystycznych w Łowiczu, w 2010 r., I nagrodę na 12. Międzykulturowym Festiwalu Folklorystycznym „Zagłębie i Sąsiedzi” w 2021r, czy główną nagrodę „Złotą Różczkę” w „Pogórzańskich Godach” w Łużnej, w 2022 r..
Pierwszym choreografem zespołu była pani Bogumiła Kowalska, a obecnie – już od 18 lat – zespół prowadzi choreograf pani Stanisława Morańda. Niezmiennie od 2000 roku zespołem i muzykami kieruje pan Władysław Obrzut.

Kolejni artyści to, działający już od ponad półwiecza, Zespół Regionalny „Lipniczanie – ambasador na scenach krajowych i zagranicznych z Lipnicy Wielkiej, ale też gminy Korzenna i powiatu nowosądeckiego.
Przez cały okres działalności kultywował kulturę ludową regionu Pogórza Sądeckiego, wykorzystując w swoich programach wiedzę zdobytą w wywiadach dialektologicznych, prowadzonych wśród najstarszych mieszkańców regionu.
Założycielem i wieloletnim kierownikiem „Lipniczan” był Jan Bulanda.
Od 2000 roku kierownikiem zespołu jest Maria Jaworecka. Stroną muzyczną od początku powstania do 2010 roku kierował Zbigniew Purgal, potem kierownictwo muzyczne przejęła Justyna Semla, a od 2018 r. – Tomasz Żarowski.
Zespół działa przy OSP w Lipnicy Wielkiej, cieszy się dobrą opinią wśród etnografów i etnomuzykologów, gdyż prezentuje folklor autentyczny, tzn. przedstawia tańce, zwyczaje i obyczaje ściśle związane z regionem, na którym działa i w formie nie zmienionej, nie przystosowanej specjalnie dla potrzeb scenicznych.
Do największych osiągnięć zespołu należy zaliczyć przede wszystkim: trzykrotne zdobycie Złotego Serca Żywieckiego w 1978, 2002 i 2004 roku oraz Trąbity Pasterskiej, Srebrnych Serc Żywieckich w 1980 r. i w 2014 r. na Festiwalu Folkloru Górali Polskich w Żywcu, jak również Srebrnej i Brązowej Ciupagi oraz Pucharu Jesieni Tatrzańskiej na Międzynarodowym Festiwalu Folkloru Ziem Górskich w Zakopanem w 1977, 1978 i 2004 roku. Wielokrotnie występował w Bukowinie Tatrzańskiej na konkursach: „Sabałowe Bajania” oraz na „Karnawale Góralskim”, podczas których zajmował również czołowe miejsca.

Następnie na scenie pojawił się Zespół Regionalny „Rożnowska Dolina”, działający pod patronatem Gminnego Ośrodka Kultury w Gródku nad Dunajcem, ale swoją siedzibę ma w Wiejskim Domu Kultury w Rożnowie.
Zespół powstał we wrześniu 2013 roku z inicjatywy pani Beaty Grzegorzek, która wciąż jest jego instruktorem.
„Rożnowska Dolina” kultywuje folklor regionu Lachów Sądeckich.
Zespół prezentuje tańce takie jak: poleczki, walczyki, polki suwane, wściekłą polke, tramelpolkę, sztajerka, krzyżoka, walca szybkiego, oberka, warszawiankę, polkę-mazurkę, walcerkę oraz zabawy m.in. mietlorza, szewca i kowola.
Co koniecznie trzeba podkreślić, zespół propaguje muzykę i taniec regionalny wśród dzieci i zachęca do gry w kapeli dziecięcej. Podtrzymuje również obrzędy kolędnicze, poprzez kolędowanie w kościołach, chodzenie „po kolędzie” z gwiazdą, turoniem lub konikiem oraz prezentowanie widowisk kolędniczych na scenie. Członkowie zespołu dumnie noszą stroje regionalne podczas świąt kościelnych, takich jak: odpusty, Boże Ciało, pasterka, czy rezurekcja.
„Rożnowska Dolina” wielokrotnie występowała podczas lokalnych imprez – festynów, dożynek, prymicji, jubileuszy itd. ale na swoim koncie ma również występy zagraniczne – na Ukrainie, w Bułgarii, na Słowacji, we Francji, Bośni i Hercegowinie.
Zespół zdobywał laury na festiwalach, przeglądach, konkursach.
Do najważniejszych należą m. in: I miejsca w VI Małopolskim Konkursie Obrzędów, Obyczajów i Zwyczajów Ludowych „Pogórzańskie Gody” w 2014 r., na Międzykulturowym Festiwalu w Dąbrowie Górniczej i na Przeglądzie Folkloru Sądecczyzny w Michalczowej w 2019 r., na Przeglądzie Folkloru Sądecczyzny w Michalczowej w kategoriach Strój i Taniec w 2020 i 2021 r., na IX Powiatowym Przeglądzie Folkloru Sądecczyzny – w kategorii taniec ludowy oraz strój regionalny, w tym roku i wiele innych nagród i wyróżnień.

Na finał Biesiady z Folklorem Pogórza odbył się koncert Kapeli „ Pogórzanie” z Jastrzębi.
Zespół istnieje już od 55 lat – i należało do niego bardzo wiele osób – solistów i instrumentalistów. Dzięki osobowościom, pasji, umiłowaniu tradycji i folkloru Pogórza Ciężkowickiego, każdy z osobna doświadczał i doświadcza sporej dawki radości, będąc uczestnikiem różnorodnych festiwali, konkursów, podróży krajowych i zagranicznych, występów na wielu scenach, programów radiowych i telewizyjnych (m. in. z popularnym zespołem Pectus).
Różnorodność repertuaru pozwala też „Pogórzanom” uczestniczyć w uroczystościach państwowych, świeckich i kościelnych.
Historia zespołu „Pogórzanie” została utrwalona w wielu publikacjach, kronikach, fotografiach, a także w książce pn. „Ej poznosjastrzębioka” – napisanej i wydanej przez Zespół. Mając na uwadze mijający czas oraz potrzebę zachowania tradycji, na 9 płytach CD został też zapisany materiał muzyczny.
Działalność „Pogórzan” została uhonorowana setkami nagród i wyróżnień. Do najważniejszych należą: Nagroda Oskara Kolberga – w 1981 roku, Grosz Ziemski – Tarnowski w 2000 roku, Baszta – dla Męskiej Grupy Śpiewaczej w Kazimierzu Dolnym n / Wisłą w 2014 roku, tytuł – Zasłużony dla Gminy Ciężkowice nadany w 50-lecie działalności w 2018 roku, Nagroda Województwa Małopolskiego im. Władysława Orkana w 2021 roku.
Z okazji Intronizacji Pierwszego Króla Kurkowego w Królewskim Grodzie Ciężkowice w 2023 roku – Bractwo Kurkowe przekazało „Pogórzanom” Pamiątkowy Medal.

Za wkład pracy na rzecz utrwalenia kultury ludowej Nagrody indywidualne posiadają: założyciel kapeli – Mieczysław Król oraz późniejsi kierownicy – Antoni Hołda i Stanisław Deś – basista kapeli.
Aktualny, skład zespołu to ok. 30 dorosłych osób i jedna młodsza prymistka (praprawnuczka skrzypka – prymisty, z pierwszego składu kapeli). Mimo zmiany pokoleniowej, zespół dba o autentyczny przekaz stylu, sposobu śpiewu i gry muzyki ludowej Pogórza.

Biesiada Pogórzańska została sfinansowana przez Narodowe Centrum Kultury w ramach programu: Kultura – Interwencje. Edycja 2023 i Burmistrza Bobowej Wacława Ligęzę.

Bardzo dziękujemy wszystkim występującym kapelom i zespołom, a uczestnikom wydarzenia za udział.

Biesiadę Pogórzańską poprowadzili: Marta Michalik i Janusz Michalik.

Organizatorzy: Burmistrz Bobowej i Centrum Kultury i Promocji Gminy Bobowa.